Postoji nešto mistično i privlačno u geografskom prostoru koji zovemo Bliskim Istokom. Bilo da nam asocijaciju na njega predstavlja lepa Šeherezada i njena snalažljivost, bilo da nam govori o snazi ljubavi i njenoj pobedi iz priče o letećem ćilimu, bilo da nam govori o trijumfu pravde u pričama o Aladinu ili Ali Babi...

Magija i mistika kojom Bliski Istok odiše možda se najbolje oslikava kroz Damask, prestonicu Sirije, za koji se smatra da predstavlja gradsko naselje na najdužim kontinuitetom, iako postoje i mišljenja da je to Alepo.

Damask je bez ikakve sumnje grad impozantne istorije, arhitekture i duha. Istorijat ovog grada može se sa sigurnošću pratiti od 15. veka pre nove ere, iako se grad pominje i u dokumentima iz arhiva države Mari, u periodu 2500. godine pre nove ere. U doba stare ere, Damask je često menjao vlasnike i prelazio iz ruke u ruku osvajača. Počev od izraelskih vladara, pa zatim vavilonskih careva, koje su zamenili persijski carevi, da bi ga zatim osvojio jedan od najvećih vojskovođa u istoriji Aleksandar Makedonski, posle kog je bio helenistički grad, sve dok ga na samom kraju stare ere nisu osvojili Rimljani. Damask tom prilikom postaje centar rimske provincije Sirije, da bi ga car Hadrijan u II veku nove ere proglasio za metropolis - što Damask i danas jeste.

I pre nego što je proglašen metropolisom, Damask počinje da osvaja duh nove religije, hrišćanstvo je bilo sve prisutnije. Započelo je, zapravo, još sa apostolom Pavlom, tačnije Savlom ili Saulom iz Tarsa, koji je upravo u Damasku postao Hristov sledbenik, a kasnije i njegov naslednik i čuvar ključeva raja. Jupiterov hram postao je hram svetog Jovana Krstitelja, čija je glava i danas u njemu sahranjena.

Vremena su prohujala, kao i zbivanja koja su zadesila Damask, tako da se on našao u poprištu borbe dve religije - hrišćanstva i islama. Dinastija Umajada koja je za sedište svog novoosnovanog kalifata proglasila Damask, hram posvećen svetom Jovanu Krstitelju pretvorila je u džamiju, što je on ostao do naših dana.

Čitav jedan vek, do 750. godine i do smene dinastija, Damask je doživljavao svoj procvat. Posle toga, nova dinastija Abasida prenela je sedište kalifata u Bagdad, a Damask donekle gubi na značaju.

Grad nije bio pošteđen ni tokom epohe Krstaških ratova, osvajali su ga Turci Seldžuci, da bi jedan od najtežih udaraca doživeo usled osvajanja Mongola, kada je gotovo opustošen. U takvom stanju dospeo je pod vlast Turaka Osmanlija 1516. godine, i u sastavu Osmanskog carstva ostao do 1919. godine. U to vreme gotovo potpuno je izgubio nekadašnji značaj i sjaj, što je potrajalo do početka 20. veka. Grad tada počinje da se modernizuje, pre svega izgradnjom moderne infrastrukture.

Završetak Prvog svetskog rata nije ispunio očekivanja Arapske lige - Damask je, kao i Sirija, postao francuski protektorat. Punu nezavisnost Sirija dobija 1946. godine, a Damask postaje njena prestonica.

Damask je aktuelna prestonica Sirije i njen drugi grad po veličini. Grad u savremeno doba predstavlja jedinstven spoj prošlosti i sadašnjosti, orijentalnog duha i modernizacije, suživota njegovih žitelja i njihovih različitih religija. Sirijska ekonomija se suočavala sa brojnim izazovima, budući da je pre svega bazirana na preradi nafte i poljoprivrednoj proizvodnji. Veliku ulogu počeo je da dobija turizam, a veliku ulogu trebao je da dobije Damask. Rast je u velikoj meri bio impresivan u prethodnoj deceniji, beležena je rekordna turistička poseta, ne samo iz arapskih zemalja, već i izvan njih.

Nažalost, „Arapsko proleće“ koje već nekoliko godina besni u Siriji preseklo je te planove. I pored toga, Damask predstavlja jedan od nezaobilaznih bisera Bliskog Istoka, čije čari bi trebalo upoznati. Pravi trenutak će zasigurno doći...

Bojan Tomić